🧠 Vì sao không có mô hình AI dự đoán giá Bitcoin hay giá vàng?
-Tác giả: Viet Nguyen - Senior AI Engineer
-Facebook: "https://www.facebook.com/vietnh1009"
Hi các bạn,
Trong quá trình mình dạy các lớp học online về AI/Machine Learning/Data Science, thi thoảng mình có được các bạn học viên hỏi về việc học gì hay làm như thế nào để xây dựng được các mô hình AI dự đoán giá tiền ảo (bitcoin, ethereum,..), giá vàng, giá các ngoại tệ hay thậm chí là giá cổ phiếu. Cũng có những bạn nói thẳng từ đầu rằng mục đích học AI là để xây dựng các mô hình dự đoán như vậy.
Nhu cầu này đến từ 2 lý do chính:
-
Sự phát triển mạnh mẽ của AI. Các bạn có thể thấy rằng trong những năm vừa qua, nhờ có sự phát triển của các ứng dụng AI như ChatGPT, Gemini hay Midjourney mà việc đi học hay đi làm của chúng ta trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Ngoài ra thì AI cũng đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y tế, giao thông, giải trí cho đến thể thao. Người ta đã huấn luyện thành công các mô hình AI có khả năng phát hiện tế bào ung thư với độ chính xác cao hơn các phương pháp truyền thống, cũng như đã cho thử nghiệm các mô hình AI có khả năng dự đoán chấn thương của vận động viên với độ chính xác cao. Những thành tựu này là động lực khiến cho nhiều người tin tưởng vào việc ứng dụng AI trong lĩnh vực tài chính, mà cụ thể hơn là xây dựng các mô hình dự đoán giá tiền ảo, giá vàng hay ngoại tệ…
-
Độ hot của topic này: Tiền, mà đặc biệt là tiền ảo. Dự đoán được giá, hay ít nhất là xu hướng thay đổi của tiền ảo, vàng, ngoại tệ hay thậm chí là cổ phiếu sẽ giúp các bạn trở nên giàu có 1 cách dễ dàng 💵💵💵
Nếu các bạn là những người đang học hoặc tìm hiểu về AI/Machine Learning/Data Science, chắc hẳn các bạn đều biết đến Kaggle - nền tảng về Machine Learning và Data Science lớn nhất hiện nay, nơi mà các bạn có thể tìm thấy tất cả các thông tin về các bộ dữ liệu, các mô hình hay các cuộc thi về Data Science/Machine Learning. Trên Kaggle, không khó để các bạn có thể tìm thấy các bộ dữ liệu về Bitcoin, vàng hay USD, và cũng không thiếu những mô hình đã được xây dựng để dự đoán giá của chúng, từ những mô hình Machine Learning đơn giản cho đến những mô hình Deep Learning phức tạp…
Tuy nhiên hầu hết chúng chỉ dừng lại ở việc phục vụ cho mục đích học tập, nghiên cứu. Các bạn sẽ gần như không thể tìm được bất kì 1 mô hình AI nào dự đoán các giá trị tiền tệ như vậy được sử dụng trong thực tế (Nếu có thì cũng chỉ được dùng để tham khảo, và không ai dựa vào đó để đưa ra quyết định mua bán cả).
Vì sao lại như vậy? Vì sao lại không có mô hình AI nào dự đoán giá Bitcoin, giá vàng hay giá USD với độ chính xác cao?
Trong video hướng dẫn, mình có thử xây dựng 1 mô hình LSTM. Nếu bạn nào từng tìm hiểu qua về Deep Learning thì sẽ biết rằng đây là loại mô hình được sử dụng rất nhiều trong NLP - xử lý ngôn ngữ tự nhiên, cũng như trong xử lý dữ liệu dạng chuỗi. Khi đánh giá hiệu năng thì mô hình của mình đạt MAE là ~1500, hay hiểu 1 cách nôm na thì trung bình mô hình của mình dự đoán sai lệch khoảng 1500 USD (e.g. nếu giá thực sự của bitcoin 1 ngày là 10000 USD thì mô hình của mình sẽ dự đoán loanh quanh là 10000 +/- 1500 USD). Khá là tồi! và gần như là không có giá trị sử dụng. Tất nhiên là chúng ta có thể thử cải thiện mô hình bằng 1 vài phương pháp cơ bản, như thay đổi cách tiền xử lý dữ liệu, tăng độ phức tạp của mô hình, …. nhưng nhìn chung performance sẽ không được cải thiện nhiều. Và nếu các bạn Google thử trên mạng, thì các project dự đoán giá tiền ảo, giá vàng hay USD cũng gặp những vấn đề tương tự, bất kể mô hình sử dụng là gì, hay dữ liệu được xử lý ra sao. Điều này trái ngược với việc khi chúng ta áp dụng các mô hình tương tự vào các bài toán khác, như dự báo thời tiết hay dự đoán xem 1 người có bị bệnh ABC hay không.
Có 2 lý do cơ bản giải thích cho hiện tượng này:
-
AI không toàn năng: Rất nhiều người tin rằng cứ có gì khó, vứt cho AI là sẽ giải quyết được, nhưng thực sự không phải như vậy. AI cũng có những giới hạn của nó. AI có thể làm tốt hơn những việc mà con người ĐÃ TỪNG làm được, với độ chính xác cao hơn, nhanh hơn, ổn định hơn, chứ không thể biến việc KHÔNG thể thành có thể. Trước khi có AI, chúng ta đã từng dùng các phương pháp truyền thống khác để dự báo thời tiết, để chẩn đoán xem 1 người có bị bệnh này bệnh kia hay không. Ngày nay AI cũng làm được những việc đó 1 cách chính xác hơn. Những task khác mà AI hiện nay có thể làm tốt, như nhận dạng biển số xe hay dịch thuật cũng như vậy, chúng đều là những thứ mà con người, với kiến thức và trình độ phù hợp, có thể làm được. Kể cả những câu hỏi các bạn hỏi ChatGPT, nếu cho các bạn đủ thời gian để nghiên cứu, tìm tòi, các bạn cũng sẽ tìm được câu trả lời chính xác. Nhưng bạn không thể bắt con bò đẻ ra con nghé, không thể bắt AI làm những việc mà con người CHƯA TỪNG làm được. Đúng là có nhiều chuyên gia, những người có kiến thức hay kinh nghiệm có thể đưa ra các dự đoán về biến động hay giá trị của tiền ảo, của vàng hay USD, nhưng phần lớn chúng cũng đều có sai số lớn so với những gì xảy ra thực tế, không hữu ích, và thường chỉ được coi như là những phỏng đoán mang tính chất tham khảo. Chính chúng ta - giống loài tạo ra AI còn không làm được, thì không thể nào kỳ vọng là AI, với 1 phép màu nào đó, sẽ tự dưng làm được.
-
Những thứ con người CÀNG can thiệp, ảnh hưởng nhiều, AI càng khó dự đoán chính xác: Để dự đoán được nhiệt độ ngoài trời ngày mai, bạn có thể dựa vào nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa,... của ngày hôm nay hoặc của 1 vài ngày trước. Đây là những yếu tố hoàn toàn phụ thuộc vào tự nhiên và con người gần như không thể can thiệp hay thay đổi được. Để dự đoán xem 1 người có bị bệnh hay không, chúng ta cần dựa vào mẫu máu, nước tiểu, huyết áp, … của anh ta, và những yếu tố này con người cũng không thể can thiệp được (bạn không thể tự thay đổi mẫu máu hay nước tiểu của mình). Tuy nhiên, những thứ như tiền ảo, vàng hay ngoại tệ, sự biến động của chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như thị trường, nguồn cung, sức mua hay thậm chí là tâm lý người mua, và tất cả những yếu tố này đều phụ thuộc lớn vào yếu tố con người. Sẽ chẳng ai có thể lường trước được ngày mai Elon Musk có lên X (Twitter) để bày tỏ quan điểm về Bitcoin - điều mà chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng đến giá của đồng tiền này hay không. Cũng không ai có thể dự đoán trước được lúc nào có chiến tranh nổ ra hay kết thúc - điều mà chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến giá vàng cũng như các đồng ngoại tệ khác. Những thông tin quan trọng và có ảnh hưởng đến giá của các đồng tiền này, sẽ gần như không thể đưa vào trong các mô hình AI để huấn luyện được. Điều ấy khiến cho dự đoán của các mô hình thường sẽ khác xa so với những gì thực sự xảy ra.
Qua những chia sẻ ở trên, điều mình muốn gửi gắm tới các bạn là, dù AI đang rất phát triển, với nhiều tiến bộ vượt bậc, nó cũng vẫn có những hạn chế, giới hạn của riêng mình. Có những thứ AI có thể làm được, dự đoán được. Cũng có những thứ AI không thể làm. Mình nói vậy để nếu các bạn có muốn học AI với mục đích là để xây dựng 1 mô hình dự đoán/trả lời nào đó, thì hãy cân nhắc tính khả thi của nó. Hãy thử tự đặt câu hỏi xem, nếu cho 1 người đủ thời gian và tài liệu, liệu anh ta có dự đoán/trả lời được câu hỏi đó hay không. Đừng coi AI là 1 công cụ vạn năng, có cái gì khó cũng nghĩ đến AI và hy vọng nó sẽ làm được thay cho chúng ta.