Ta sẽ làm gì nếu AI có thể làm hết mọi thứ cho ta?

Hãy tưởng tượng một ngày nào đó, bạn thức dậy và nhận ra rằng thế giới đã hoàn toàn thay đổi. Công nghệ AI đã tiến bộ đến mức có thể đảm nhận hầu hết mọi công việc, từ những nhiệm vụ đơn giản như nấu nướng, dọn dẹp đến những việc phức tạp như nghiên cứu khoa học hay sáng tác nghệ thuật. Bỗng nhiên, bạn có cả một khoảng thời gian rảnh rỗi vô tận để làm bất cứ điều gì mình muốn. Đây chính là viễn cảnh "hậu công cụ" mà triết gia Nick Bostrom đã mô tả trong cuốn sách "Deep Utopia" gây tranh cãi của ông.

Trong thế giới này, robot và AI có thể thay thế con người trong hầu hết các lĩnh vực. Chúng có thể điều khiển dây chuyền sản xuất, chẩn đoán bệnh với độ chính xác cao hơn, thậm chí sáng tạo ra những kiệt tác nghệ thuật. Sự xuất hiện của những "siêu trí tuệ" này mang đến cho nhân loại cơ hội được giải phóng khỏi gánh nặng lao động, có nhiều thời gian hơn để tận hưởng cuộc sống và khám phá tiềm năng của bản thân. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra một câu hỏi lớn: Khi máy móc có thể làm tất cả, liệu con người còn giá trị và mục đích sống là gì?

Một mặt, viễn cảnh này có vẻ như một giấc mơ trở thành sự thật. Chúng ta sẽ không còn phải làm những công việc nguy hiểm, nhàm chán hay vất vả. Thay vào đó, ta có thể dành thời gian cho gia đình, bạn bè, sở thích và những dự án mà ta luôn ấp ủ. Xã hội cũng sẽ trở nên thịnh vượng hơn khi năng suất lao động tăng vọt và chi phí sản xuất giảm xuống. Nhưng mặt khác, sự phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ cũng tiềm ẩn những rủi ro. Con người có thể mất dần kỹ năng và kiến thức, trở nên lệ thuộc vào máy móc. Khoảng cách giàu nghèo cũng có thể gia tăng khi chỉ một số người có khả năng tiếp cận và kiểm soát công nghệ.

Để tránh những hệ lụy này, chúng ta cần phát triển song song với AI, chứ không phải đối đầu với nó. Con người vẫn cần duy trì vai trò chủ đạo trong những lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo, trí tưởng tượng và cảm xúc. Chúng ta cần tìm ra cách kết hợp điểm mạnh của máy móc và con người, tạo ra một tương lai nơi cả hai cùng phát triển và bổ trợ cho nhau. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong tư duy và cách tiếp cận giáo dục, đào tạo, để chuẩn bị cho thế hệ tương lai những kỹ năng cần thiết.

Bên cạnh đó, việc xây dựng một khuôn khổ đạo đức và pháp lý vững chắc là điều tối quan trọng. Chúng ta cần đảm bảo rằng sự phát triển của AI phục vụ lợi ích chung của nhân loại, chứ không bị lạm dụng vào những mục đích xấu. Các nguyên tắc như minh bạch, trách nhiệm giải trình và công bằng cần được đặt lên hàng đầu. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, tổ chức và doanh nghiệp trên toàn cầu.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất có lẽ nằm ở việc định nghĩa lại vai trò và giá trị của con người trong xã hội. Khi công việc không còn là trung tâm của đời sống, chúng ta sẽ tìm thấy ý nghĩa và mục đích sống trong điều gì? Làm thế nào để duy trì cảm giác gắn kết và đóng góp cho cộng đồng? Đây là những câu hỏi mà mỗi cá nhân và toàn xã hội cần phải trả lời.

Có lẽ, chìa khóa nằm ở việc nuôi dưỡng những phẩm chất và giá trị làm nên con người, như lòng trắc ẩn, sự sáng tạo và khát vọng không ngừng học hỏi. Chúng ta cần tập trung vào việc xây dựng các mối quan hệ sâu sắc, đóng góp cho cộng đồng và theo đuổi đam mê. Bằng cách không ngừng khám phá, sáng tạo và kết nối với nhau, con người có thể tìm thấy ý nghĩa và mục đích mới trong cuộc sống.

Kỷ nguyên của AI đã đến, mang theo cả cơ hội và thách thức. Nó đòi hỏi chúng ta phải thích nghi, sáng tạo và đoàn kết hơn bao giờ hết. Nhưng với một tầm nhìn rõ ràng, sự chuẩn bị chu đáo và lòng quyết tâm, chúng ta hoàn toàn có thể định hình một tương lai tươi sáng, nơi công nghệ và con người cùng nhau tiến bước, và mỗi cá nhân đều có cơ hội phát huy hết tiềm năng của mình.

Vậy nên, đừng sợ hãi trước những thay đổi chóng mặt. Hãy mở lòng đón nhận, học hỏi và thích nghi. Hãy tìm kiếm cơ hội trong thách thức và biến ước mơ thành hành động. Vì tương lai nằm trong tay của chúng ta, và nó đang chờ đợi những người dám mơ mộng, dám sáng tạo và dám hành động.

Thế giới đang thay đổi, và chúng ta cũng vậy. Hãy cùng nhau bước vào hành trình khám phá này với trái tim nhiệt huyết và tâm trí rộng mở. Tương lai tươi sáng đang ở ngay trước mắt. Hãy sẵn sàng đón nhận và tạo nên những điều phi thường.

Tác giả: Nguyễn Tiến Dũng Dựa theo bài viết cùng tên trên tạp chí The Economist: What will humans do if technology solves everything?